مبانی حقوق و کرامت انسان و آثار آن در اندیشه شهید صدر

ایسنا/خراسان رضوی:
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: تمام مهندسی شهید صدر مبتنی بر آیه ۳۱ سوره مبارکه بقره است و بر این اساس کرامت و حقوق انسان را بر خلافت استوار می‌کند.

محسن اسماعیلی، در نشستی مجازی با موضوع «کرامت و حقوق انسان در اندیشه شهید صدر» اظهار کرد: شهید صدر دارای ویژگی‌های خاصی است که باید این ویژگی‌ها را کم‌نظیر دانست‌. او از وقتی به سن تکلیف رسیده از هیچ‌کسی تقلید نکرده و همواره تمام عمرش در مبارزه، هیجان و مشکلات عجیب مالی سپری شده است.

وی افزود: با توجه به آثار متعددی که از ایشان در دست است، این آثار عالم‌گیر شده و نام او را برای همیشه ماندگار کرده است. اینکه انسان به این اندازه عمر کند و این همه اثر ماندگار و تحول‌آفرین عرضه کند، این شخصیت را به یک فرد بسیار بی‌نظیر تبدیل کرده است. با توجه به خاص بودن کتاب‌های آن شهید بزرگوار باید گفت که ما باید تا جایی که می‌توانیم از آثار ایشان استفاده کنیم و خود را از این کتاب‌ها محروم نکنیم و تا می‌توانیم با آثار ایشان انس بگیریم.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: به نظر من اندیشه شهید صدر درباره انسان، مبتنی بر یک اصطلاح قرآنی است و آن خلافت انسان است. همانگونه که می‌دانیم در آیات متعددی در قرآن به موضوع خلافت اشاره شده که مهمترین آن، آیه ۳۰ سوره بقره و همچنین یونس است. آیه ۳۰ سوره مبارکه بقره که مبنایی‌ترین آیه در این زمینه است از گفت‌وگوی پروردگار متعال با فرشتگان به هنگام خلقت بشر سخن به میان آمده که در همان ابتدا که خداوند می‌خواهد انسان را معرفی کند می‌فرماید: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ ۖ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ»؛ به یاد آور وقتی که پروردگارت فرشتگان را فرمود که من در زمین خلیفه‌ای خواهم گماشت، گفتند: آیا کسانی در زمین خواهی گماشت که در آن فساد کنند و خون‌ها بریزند و حال آنکه ما خود تو را تسبیح و تقدیس می‌کنیم؟! خداوند فرمود: من چیزی از اسرار خلقت بشر می‌دانم که شما نمی‌دانید.

اسماعیلی بیان کرد: این جواب یعنی آنکه شما اگر صبر کنید خواهید دید که انسان موجود شریفی است و شایستگی این را دارد که خلیفه من روی زمین باشد. سپس به فرشتگان دستور می‌دهد که به آدم سجده کنند که همه انجام دادند به جز ابلیس.

وی تصریح کرد: در واقع شهید صدر تمام مهندسی خود را درباره انسان در این آیه مبتنی بر کرامت و حقوق انسان را بر خلافت استوار می‌کند. در حقیقت سخن او این است که اولاً خلافتی که خداوند در این آیات به انسان نسبت داده، در همه امور به انسان اطلاق دارد. در حقیقت خداوند در هر چیزی که اختیار و اراده دارد، این اختیار و اراده می‌تواند به انسان داده شود و به عبارتی باید گفت که خداوند انسان را در همه حوزه‌ها جانشین خود کرده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران یکی از ابعاد خلافت انسان بر روی زمین را حکومت‌داری دانست و افزود: از این‌رو است که گفته می‌شود حکمرانی ریشه در خلافت الهی دارد و اگر انسان بر سرنوشت خود حاکم است، این بزرگترین کرامت انسان است که او را بر سرنوشت خود حاکم کرده است. این کرامت بزرگ به دلیل خلافتی است که به آن اشاره شد و به همین دلیل است که هم در مبنا، شیوه و هم در نحوه تعامل با شهروندان که در ادبیات دینی رعیت دانسته می‌شوند، اثرگذار است.

اسماعیلی با اشاره به اصل ۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بیان کرد: در این اصل آمده است که حاکمیت بر جهان و انسان به طور مطلق برای خداست، اما همان خدایی که حاکمیت مطلق بر جهان و انسان دست اوست و انسان را بر سرنوشت خود حاکم قرار داده است. در واقع اگر خداوند بنا بود که خود بر روی زمین قرار گیرد و اداره جوامع را در دست داشته باشد، چه می‌کرد؟ هر کاری که خداوند روی زمین انجام می‌داد، انسانی که حکمرانی را از جانب خداوند بر عهده گرفته مسئول است که همان اقدامات را انجام دهد.

وی تأکید کرد: در حقیقت شهید صدر با تحلیل مفهوم خلافت به این نتیجه می‌رسد یک حکمران که از جانب خداوند انتخاب شده از چهار بعد وظیفه دارد که اقداماتی را انجام دهد. از این‌رو اولین بعد از ابعاد خلافت الهی را استعمار و آبادانی زمین مطرح می‌کند. با توجه به این بعد باید گفت که در حقیقت حکام وظیفه دارند توسعه، آبادانی و عمران را برای مردم به ارمغان بیاورند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: همچنین شهید صدر، بُعد دوم از ابعاد چهارگانه را نیز نتیجه حکومت انسان بر خود میداند. بُعد سوم نیز از تعبیر حاکمیت ملی استفاده می‌کند و می‌گوید که خلافت الهی مستلزم حاکمیت ملی است. در حقیقت این حاکمیت ملی بدین معناست که انسان نه تنها بر سرنوشت خود مسلط و صاحب اختیار است بلکه بر سرنوشت اجتماعی خود نیز مسلط است.

اسماعیلی با اشاره به چهارمین بُعد از ابعاد چهارگانه خلافت شهید صدر بیان کرد: شهید صدر بُعد چهارم را تنظیم روابط اجتماعی می‌داند. همان موضوعی که دانشجویان رشته حقوق با آن آشنا هستند و آن این است که فلسفه علم حقوق تنظیم روابط اجتماعی است. همانگونه که جامعه شناس معروف آمریکایی گفته است «ما حقوقدانان می‌آییم که روابط اجتماعی را به گونه‌ای مهندسی کنیم که هر کسی از اختیارات و آزادی‌های خود بهره‌مند شود و به حقوق و آزادی‌های دیگران لطمه‌ای وارد نکند.»

وی اظهار کرد: شهید صدر در کتاب‌های مختلف خود از جمله «الاسلام یقودالحیاة» سخنان عجیبی را به میان می‌آورد و در نهایت هم به این نتیجه می‌رسد که انسان پروردگاری غیر از خداوند ندارد. اربابی برای انسان نیست و هیچکس حق حکمرانی برای انسان را ندارد. مگر با اذن الهی و این اذن الهی از طریق رضایت مردم در زمان غیبت و تعیین آن در زمان ظهور صورت می‌گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: این ابعاد چهارگانه در اندیشه شهید صدر که ناشی از خلافت انسان بر زمین است، پایه کرامت و همه حقوق انسان‌هاست. همچنین با توجه به اینکه این خلافت به نمایندگی از خدای متعال است همراه با مسئولیت هم می‌شود و از این‌رو است که در قرآن از پذیرش حکمرانی به عنوان امانت یاد شده و لذا مفهوم خلافت و حکمرانی یک ملازمه تگناتنگی با مسئولیت پذیری و پاسخگویی دارد.
https://www.isna.ir/news/1401012917585/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%B1

بازنشر به مناسبت دهه مبارک فجر

عدالت اجتماعی و انقلاب اسلامی

انقلابی که این روزها را به عنوان سالگرد پیروزی اش گرامی داشته ایم خجسته و پر برکت تر از آن است که بتوان توصیف کرد. امام عزیز و به حق پیوسته ما در آغاز وصیت نامه سیاسی- الهی خود شهادت داده اند که :« اهمیت انقلاب شکوهمند اسلامی که دستاورد میلیون ها انسان ارزشمند وهزاران شهید جاوید آن و آسیب دیدگان عزیز، این شهیدان زنده است و موردامید میلیونها مسلمانان و مستضعفان جهان است ، به قدری است که ارزیابی آن ازعهده قلم و بیان والاتر و برتر است» و البته معلوم است که مسئولیت ماهم برای قدرشناسی وپاسداری ازآن به همین اندازه سنگین است.برای ادای این تکلیف دشوار چه باید کرد؟

شهید مدرس از نگاهی نو

الگوی یک روحانی سیاستمدار

دهم آذر؛ یادآور یکی از بزرگترین مردان تاریخ ما است. همه ما نام بلند آوازه و پرافتخار «شهید آیت الله سید حسن مدرس» را شنیده ایم؛ و کم یا زیاد، با مجاهدت های مشقت بارش برای احیای شریعت و اعتلای میهن آشنا شده ایم. اما ابعادی مهم از شخصیت برجسته او تحت تأثیر چهره انقلابی و سیاسی وی قرار گرفته و ناشناخته مانده است؛ بسان خیلی دیگر از شخصیت های بزرگ تاریخ. یکی از این ابعاد مغفول نقش تربیتی او به عنوان یک عالم دینی اما سیاستمدار است.

گزارش خبرگزاری ایبنا از تاثیر کتاب اخیر دکتر محسن اسماعیلی

کتابی موثر در مطالبه‌گری و تضمین اجرای حق آزادی اطلاعات

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آزادی اطلاعات که از حقوق انکارناپذیر بشر و شهروندی است، باید در حقوق داخلی کشورها به رسمیت شناخته شده و تضمین شود. نویسنده کتاب که از ابتدا در تدوین و تصویب چنین قانونی در ایران نقش اساسی داشته است در این کتاب دوجلدی، به ترتیب: «شرح و تفسیر کاربردی قانون دسترسی و انتشار آزاد اطلاعات» و «مراحل، مستندات و اسناد پشتیبان تصویب قانون دسترسی و انتشار آزاد اطلاعات» را در اختیار شما قرار داده است.

نگارنده، که از ابتدا تاکنون همواره در جریان شکل‌گیری و اجرای این قانون مشارکت فعال و گاهی نقشی اساسی داشته است، ارانه شرح و تفسیر کاربردی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات را گامی مهم و موثر در تقویت ادبیات حقوق آزادی اطلاعات و تبدیل آن به فرهنگ عمومی می‌داند.

جلد نخست این مجموعه حقوقی آزادی اطلاعات به همین امر اختصاص بافته است. اما از سوی دیگر، باید دانست که تصویب این قانون چندان آسان و شتابان نبود؛ از مخالفت‌هایی که با اصل تصویب آن صورت می‌گرفت تا سنگ‌اندازی‌هایی که در راه اجرایی شدن آن می‌شد، سال‌ها طول کشید نا ابران عزیز ما بتواند به حداقل‌های تقنینی برای تأمین آزادی اطلاعات دست یابد.

یادآوری می‌شود که در شرح و تفسير القانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، ضمن حفظ معیارهای علمی و حقوقی، تلاش شده است تا مطالب آن برای همگان قابل مطالعه و استفاده باشد، یعنی، گرچه تاحد ممکن از کاربرد اصطلاحات فنی و تخصصی اجتناب شده، ولی از اصول و ضوابط تفسیر حقوقی هیچگاه عدول نشده است. همچنین تا اندازه ممكن و لازم، از تجربه‌های قانونی کشورهای دیگر نیز بهره برده شده است تا هم در فهم و هم در نقد و تکمیل قانون کشورمان به کار آید.

در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «بی‌تردید نقطه شروع همه مباحث ماهوی که پیرامون حقوق ارتباطات و رسانه‌ها طرح شده یا می‌شود اصل آزادی اطلاعات است. اصل مذکور به این معناست که قبول کنیم تمام فرایند برقراری ارتباط، از دسترسی به اطلاعات گرفته تا انتشار آن، قاعدتا مجاز و بی‌نیاز از آن است که از سوی قانونگذار جواز انجام آن به طور خاص اعلام شود. این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها هستند که باید اعلام شوند، نه برعکس، تفاوت‌های مهم و نتایج کاربردی این دو دیدگاه را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

١- استثنایی بودن محدودیت‌ها: آزادی هیچگاه بی‌اندازه و بدون حد و مرز نیست؛ همانگونه که به معنی نفی یا فرار از پاسخگویی هم نیست. منتسکیو در کتاب روح‌القوانین می‌نویسد: «آزادی حق اجرای هر کاری است که قوانین مجاز می‌دانند و اگر شهروندی بتواند آنچه قوانین منع کرده‌اند انجام دهد دیگر آزادی وجود نخواهد داشت، زیرا لزوما دیگران هم دارای همین توانایی خواهند بود».

پس آزادی در همه جا و از جمله در عرصه رسانه‌ها و اطلاع رسانی دارای محدودیت و نیز مسئولیت آفرین است، اما مهم این است که شک در جواز با ممنوعیت به نفع آزادی تمام می‌شود. به عبارت دیگر، دسترسی و انتشار اطلاعاتی که در مورد ممنوعیت آنها شک و تردید داریم آزاد است و تا رسما صریحا و قبلا ممنوع نشده باشد، مجاز محسوب می‌شود.

2- لزوم تعیین و اعلام محدودیت‌ها: بر اساس اصل آزادی اطلاعات، رسانه با شخصی که به دنبال کسب اطلاعات با انتشار آن است ملزم به مراجعه به مراجع اداری و قضایی برای سوال در مورد جواز یا عدم جواز جست و جو یا انتشار اطلاعات موردنظر نیست و نیز لازم نیست که در انتظار اظهارنظر مقامات و نهادها بماند. آنها هستند که باید در تعیین شفاف و اعلام صریح موارد ممنوع پیشگام شوند.

این گفته البته به معنای تجویز سهل انگاری در آشنایی با قوانین و مقررات شغلی نیست. در جامعه متمدن و معقول، هرکس مکلف است برای آشنایی با احکام و الزاماتی که غالبا با آنها سروکار دارد تلاش کند و به اصطلاح «جهل به قانون رافع مسئولیت نیست». مقصود این است که در صورت عدم اعلام ممنوعیت ها از سوی مراجع قانونی، اشخاص ملزم به مراجعه، استعلام و کسب تکلیف نیستند.

3- ضرورت مستدل بودن محدودیتها: همانطور که اشاره شد، وضع محدودیت و ممنوعیت برای آزادی اطلاعات، مثل آزادی در هر زمینه دیگری، ممکن و بلکه لازم است، اما نیازمند ارائه دلیل و توجيهات قانع کننده از سوی نهادهای مربوط نیز هست. برای مثال، رعایت مقتضيات امنیت ملی یکی از موجه‌ترین مواردی است که می‌تواند دلیلی برای ممنوع یا محدود کردن دسترسی به اطلاعات با انتشار آن باشد، اما نهادهایی که به لحاظ قانونی مجاز به تعیین و اعلام مصداق‌های این گونه موارد هستند باید بتوانند ثابت کنند که مثلا انتشار فلان خبر واقعا موجب اخلال در امنیت ملی خواهد شد يا نه.»

جلد اول کتاب دوجلدی «حقوق آزادی اطلاعات در ایران» توسط محسن اسماعیلی نگاشته شده و از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در 240 صفحه و با قیمت 40000 تومان منتشر شده است.
https://www.ibna.ir/fa/book/313750/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%87-%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B6%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA

به مناسبت سالگرد رحلت علامه محمدتقی جعفری

در جست و جوی «روحانی معیار» و «معیار روحانیت»

بیست و پنجم آبان ماه ، مصادف با سالگرد رحلت «علامه محمدتقی جعفری» است؛ روحانی خودساخته و دانشمند برجسته‌ای که به رغم تواضع و شهرت‌گریزی‌اش، چون ستاره‌ای درخشان در آسمان فضیلت و دانش ماندگار شد. این نوشتار کوتاه نه در پی بازگویی سجایای نفسانی آن مرد خدا است، و نه در صدد یادآوری گستره علم او. آنچه اکنون مورد توجه است، تنها اشاره به یکی از ویژگی‌های آن شخصیت فرزانه است؛ ویژگی کمیابی که امروز بیش از همیشه نیازمند آن هستیم.

اسماعیلی: همه بدبختی بشریت برای فاصله‌گرفتن از قرآن است

ه گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «نگاهی متفاوت به قرآن کریم»، شب گذشته، ۲۷ مهر، با سخنرانی محسن چینی فروشان، سیدمجتبی حسینی و محسن اسماعیلی در خانه اندیشمندان علوم انسانی و با همکاری انجمن اندیشه و قلم برگزار و از کتاب «درآمدی بر قرآن پژوهی» تالیف سید مجتبی حسینی، پژوهشگر دین رونمایی شد.

محسن اسماعیلی در این نشست با اشاره به مبحثی که می تواند در آینده توسط مولف کتاب کار شود گفت: این بحث فرهنگی است که قرآن درباره نحوه مواجهه ما با شخصیت‌های محبوب در نظر گرفته که محبوب‌ترین آنها پیامبر(ص) است. این علاقه و محبت‌هایی که به شخصیت‌های برجسته پیدا می‌کنیم، از سویی می‌تواند موتور محرکه قوی باشد تا به سرعت دلداده شویم و به مقصد برسیم و از سویی هم می‌تواند خطرناک باشد؛ به‌نحوی که ما پیام و آرمان آن شخصیت را کم‌کم در پرتو دلدادگی‌مان به شخص او کم‌رنگ کنیم و در حقیقت به جای آرمان آن شخصیت، به خود آن شخص پیوند بخوریم. خیلی از آیات قرآن هستند که می‌خواهند به انسان یاد بدهند مراقب باش که دلدادگی خودت به اشخاص به وادادگی تو تبدیل نشود و بسیاری از آیات را داریم که به لسان توبیخ گذشتگان و تشویق آیندگان آمده است.

او با تاکید بر اینکه تنها نباید به ظاهر پیامبر(ص) دلداده شد افزود: دلدادگی‌ ما به شخصیتی مانند پیامبر(ص)، نباید موجب شود که آرمان او فراموش شود. قرآن کریم فرمود با شخصیت‌ها اعم از اینکه هرکسی باشد، وارد دین نشوید و الا با رفتن شخصیت‌ها شما هم می‌روید. یکی از درس‌های قرآن این است که خیلی ظریف می‌خواهد به ما یاد بدهد که چطور به یک شخص محبوب دلداده شویم اما واداده نشویم؛ چون اگر پیام قرآن را بگیریم با غیبت آن شخص، شخصیت معنوی‌اش از دست نمی‌رود.

این استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: وقتی ۴۰ روز موسی(ع) رفت و مردم گوساله‌پرست شدند؟ رفت تا پیغام بگیرد اما این مردم گوساله‌پرست شدند و موجب شد که موسی(ع) هم عصبانی شود و رفتار تندی با برادرش کرد. علت این بود که به موسی(ع) ایمان آورده بودند و نه تورات. اگر به تورات ایمان آورده بودند با رفتن موسی(ع) عقایدشان نمی‌رفت کما اینکه در ادامه روایت است که اگر با شخصیت‌ها آمدی، با شخصیت‌ها هم می‌روی، اما اگر دین از منشأ اصلی که کتاب است و مجاری آن که سنت است گرفته شود، در این صورت ممکن است کوه جاکن شود اما این مؤمن استوار است.

اسماعیلی با بیان اینکه همه بدبختی بشریت برای فاصله‌گرفتن از قرآن است و باید فاصله خود را با قرآن کم کنیم یادآور شد: یکی از نکات مهم این است که خدا به دست قدرت خودش جلوی تحریف قرآن را گرفت. همه کتب آسمانی تحریف شدند و خدا جلوی تحریف قرآن را گرفت تا حجت بر آیندگان تمام شود اما اجبار نکرد که با قرآن باشیم و با قرآن‌بودن را باید خودمان انتخاب کنیم؛ لذا در قیامت پیامبر(ص) گله‌ای که قطعاً می‌کند این است که می‌گوید قوم من قرآن را مهجور کردند. ما با قرآن قهر هستیم و اگر پیامبر(ص) این را در قیامت بگوید ما تصور می‌کنیم با ما نیست اما اینطور نیست و ما با قرآن قهریم.

او با طرح این سوال که قرآن در کجای زندگی ما قرار دارد؟ گفت: مولف کتاب بحث خوبی درباره نظم سیاقی قرآن دارند که بحث شیرینی است. وقتی این آیه «وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» را دیدم، به این فکر افتادم که به نظم سیاقی آیات توجه کنم. می‌گوید؛ وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا». روز قیامت، آدم‌های ظالم دست خود را می‌گزند و می‌گویند: ای کاش ما معبری به پیامبر(ص) زده بودیم. آیه از ابتدا تا انتها بحث قرآن را مطرح می‌کند و از این نظم سیاقی، می‌فهمیم که مراد از ظالم کسی است که نعمتی مانند قرآن را داشته و استفاده نکرده است. در قیامت همه ما که از قرآن استفاده نکردیم دست خود را می‌گزیم و می‌گوییم کاش با فلانی رفیق نمی‌شدیم که ما را از قرآن دور کرد و مراد از ذکر هم در این سیاق، قرآن است. همچنین می‌فهمیم هر رفیقی که ما را از قرآن دور کند شیطان است؛ حتی اگر فقه ما را از قرآن جدا کند، امام راحل می‌فرمود گاهی درس توحید از زبان شیطان خارج می‌شود.

عضو مجلس خبرگان گفت: این کسی که ظالم است دست خود را می‌گزد و می‌گوید ای کاش با فلانی رفیق نمی‌شدم که قرآن را از من بگیرد و این رفیق شیطان بوده است. سپس به این آیه می‌رسد که پیامبر(ص) در روز قیامت می‌گوید خدایا اینها بی‌خود می‌گویند و عذرشان موجه نیست و خودشان قرآن را مهجور گرفتند و به گردن رفیق شیطانی و … انداختند. در حقیقت، مهجور گرفتن قرآن را به انسان نسبت می‌دهد که رفیق بد پیدا کرده است و این نظم سیاقی بسیار جالب توجه است و از این وحدت سیاق برکت دیدم. یکی از وجوه معجزات قرآن هم همین چینش آیاتش است.

او با بیان اینکه همه قرآن آیات‌الاحکام است گفت: قرآن کتاب زندگی است و نه مردن و البته چگونه مردن را هم یاد می‌گیریم اما قرآن کتاب چگونه زیستن است و آمده این دنیای ما را آباد کند و همین‌جا ما را به خوشبختی برساند و اگر توانست در اینجا برای ما بهشت بسازد، قیامت هم چیزی جز همین دنیای ما نیست. قرآن همه‌اش آیات‌الاحکام و آیات حیات است و حتی وقتی اوضاع جهنم یا بهشت را می‌گوید علتش را می‌گوید که چون عمل صالح کردند به بهشت رفتند و یا چون گناه کردند به جهنم رفتند و اینها همه برای زندگی است.

اسماعیلی عنوان کرد: اگر پیامبر(ص) روز قیامت یقه ما را گرفت آیا می‌توانیم بگوییم قرآن نزد ما مهجور نبود؟ آیا گفتمان رایج زندگی ما قرآن است؟ به اندازه‌ای که روزنامه می‌خوانیم قرآن می‌خوانیم؟ به قدری که در خواندن اخبار دقت داریم در خواندن قرآن دقت داریم؟ به‌قدری که گفت‌وگوی سیاسی می‌کنیم گفت‌وگوی قرآنی داریم؟ ما با قرآن قهر کردیم و واقعا در مقابل رسول خدا(ص) عذری نداریم. قرآن ما را دعوت به تدبر کرده است و هرکسی باید به اندازه ظرفیت خودش استفاده کند و این قرآن برای همه قابل استفاده است. قرآن روشنایی‌بخش صحنه‌های زندگی ما نیست، نه اخلاق ما قرآنی است و نه زندگی دنیای ما و نه اقتصاد ما.

او با تاکید بر اینکه راه چاره‌ای جز بازگشت به قرآن و احیای گفتمان قرآنی نداریم افزود: اگر انقلاب شد، به برکت جلسات قرآنی محلی بود و در آن زمان، قبل از انقلاب، مفسر قرآن نداشتیم و همین‌قدر که می‌خواندند موجب می‌شد فرهنگ قرآنی رایج شود. البته که نباید پرداختن به ظواهر قرآنی ما را از گفتمان قرآن دور کند. تجوید و … همه لازم است اما اینها باید مقدمه موصله باشند.

اسماعیلی با بیان اینکه راه اینکه میلاد نبی اکرم(ص) برایمان مبارک باشد رجوع به قرآن است گفت: قرآن هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود و باید با آن رفیق شویم. از امام صادق(ع) پرسیدند که چطور است هرچه در مورد قرآن بحث می‌کنیم و می‌گوییم و می‌نویسیم کهنه نمی‌شود؟ حضرت فرمودند: قرآن برای یک زمان خاص نیست. قرآن باران رحمت خداست و هر گودالی به اندازه ظرفیت خودش از آن می‌گیرد. امام صادق(ع) فرمودند قرآن برای یک گروه خاص نیست و همه باید معلم و شاگرد قرآن باشند و تا قیامت این قرآن استعداد شکوفاکردن دارد اما به شرط اینکه انسان در محضر قرآن حاضر شود.
https://www.ibna.ir/fa/gozaresh_poosheshi/312511/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%86%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85

در برنامه تیتر امشب شبکه خبر تشریح شد:

موانع اجرای عدالت

ر فهم، تفسیر و اجرای عدالت نباید عقل و خرد ورزی را کنار گذاشت و اولین گام در تحقق عدالت اجتماعی، نیازمند بازخوانی عدالت است.
کد خبر: ۸۲۷۸۲۸تاریخ: ۱۷ مهر ۱۴۰۰ – ۲۳:۰۲
محسن اسماعیلی – پژوهشگر در برنامه تیتر امشب گفت: تغییر شایستگی‌ها و نادیده گرفتن صلاحیت‌ها بی عدالتی است و با هدف نهایی قرآن و پیامبران در تضاد خواهد بود.
محسن اسماعیلی با بیان اینکه ظلم نقطه مقابل عدالت است گفت: عدالت رعایت استحقاق‌ها و شایستگی‌ها است. رسالت همه پیامبران برای اجرای عدالت است.
{$sepehr_media_431246_400_300}
وی با بیان اینکه نرسیدن به عدالت اجتماعی در حد قابل قبول، علل متعددی دارد، افزود: آنگونه که انتظار داشتیم در حوزه عدالت اجتماعی به نتایج خوبی نرسیدیم.
اسماعیلی گفت: نمی‌شود عدالت را در جامعه اجرا کرد مگر با شناخت دقیق عدالت و اجرای عادلانه آن. بخشی از ناکامی ما در اینست که عدالت را خوب نمی‌شناسیم و بخش دیگر مشکلات، در اجرای عدالت است.
وی افزود: بسیاری در طول تاریخ شعار عدالت دادند، اما چون در فهم عدل، عقل را کنار گذاشته بودن به بیراهه رفتند.
این پژوهشگر حوزه عدالت گفت: عدالت یعنی رعایت شایستگی در هر زمینه ای؛ نگاه کاریکاتوری به این جواب نخواهد داد. عدالت تنها در بخش اقتصادی نیست؛ عدالت باید در همه زمینه‌ها تسری یابد مثل اجتماع، فرهنگ، سیاست و حتی عدالت رسانه ای.
اسماعیلی گفت: با نادیده گرفتن بخشی از عدالت ما دچار ناکامی خواهیم شد. اولین گام نیازمند بازخوانی عدالت است و از نگاه گزینشی به عدالت باید پرهیز شود.
وی افزود: عدالت فقط رعایت کردنی نیست بلکه عدالت باید اجرا شود؛ یعنی مردم باید با گوشت و خونشان عدالت را لمس کنند.
این پژوهشگر حوزه عدالت گفت: در فهم درست عدالت باید تلاش کنیم تا این را به گفتمان عمومی جامعه در بیاوریم.
وی درباره مطالبه گری هم گفت: تا امت مطالبه گر نداشته باشیم حقی گرفته نمی‌شود. فریاد عدالتخواهی در دین ما بهترین عبادت است. رسانه ملی باید مروج عدالت گری باشد.
رعایت عدل در شعار آسان است اما در عمل دشوار است. در طول تاریخ خیلی ها طرفدار عدل بوده اند اما در عمل دچار مشکل شده اند.
اسماعیلی گفت: اگر نفع شخصی را در نظر نگیریم عدالت همیشه به نفع همه است.
https://www.irinn.ir/fa/news/827828/%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C

شرح و تفسیر نامه ۶۹ نهج‌البلاغه

منشور رستگاری

کتاب «منشور رستگاری؛ شرح و تفسیر نامه ۶۹ نهج‌البلاغه» نوشته محسن اسماعیلی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر و راهی بازار نشر شده است.

باز نشر مصاحبه با هفته نامه مثلث به مناسبت هفته دفاع مقدس:

مراقب آدم‌های تقلبی جنگ باشید

دکتر محسن اسماعیلی، هنوز از سال‌های دفاع مقدس با بغض و حسرت یاد کرده و خارج از مصاحبه خاطراتی از شهید علی عاصمی ‌از فرماندهان تخریب دفاع مقدس بیان می‌کند که البته گریزی به سیاست‌ورزی برخی از افراد که در جنگ هم نبودند می‌زند. دکتر اسماعیلی از دفاع مقدس به ‌عنوان معدنی گرانبها نام می‌برد که ناتمام‌ شدنی است و بازتولید می‌کند.

هفتم صفر: در عزای دومین امام شیعیان

امام حسن (ع)؛ الگوی سکوت و فریاد

بنا بر یک نظر، هفتمین روز ماه صفر مصادف با سالروز شهادت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام است. امام دوم ما شیعیان بزرگ مردی است که دوست و دشمن در مورد فضلیت‌های اخلاقی و صفات انسانی وی تردید ندارند؛ به گونه‌ای که همه مورخان، حتی آنان که آشکارا مواضعی خصمانه علیه اهل بیت پیامبر داشته‌اند، ناچار به اعتراف در مقابل بزرگی و کرامت او شده‌اند.
ادامه مطلب …